-
1 ягып бетерү
-
2 ут
I сущ.1) ого́нь, огонёк; пла́мя || о́гненныйҗем-җем килеп, утлар яна — сверка́ют огни́
чыршы утлары — огни́ ёлки
йортны ут чорнап алган — дом объя́т пла́менем
учакка ут ягып җибәрү — развести́ ого́нь в очаге́
2) пожа́рурманда ут чыккан — в лесу́ возни́к пожа́р
утны сүндерү — потуши́ть пожа́р
ут чыгару — вы́звать пожа́р
3) воен. ого́нь; стрельба́, пальба́ || огнево́йартиллерия уты — артиллери́йский ого́нь
ут ачу — откры́ть ого́нь
ут астында калу — попада́ть под обстре́л
4) перен. ого́нь, бойутка керәм — иду́ в бой ( в огонь)
5) перен. ого́нь, пыл, пла́мя || о́гненный, пла́менныймәхәббәт уты — пла́мя любви́
йөрәккә ут кабызу — заже́чь пла́мя в се́рдце
күзләрендә ут — в глаза́х огоньки́
сугыш уты — пла́мя войны́
6) перен. жар, ( высокая) температу́ра; лихора́дкабала ут эчендә — ребёнок весь в жару́
ул ут эчендә саташып ята — он бре́дит с высо́кой температу́рой
7) светтәрәзәдәге ут яктысы — свет в окне́
ут кабызу — заже́чь свет
ут сүндерү — погаси́ть свет
8) разг. электри́чествоут өчен түләү — заплати́ть за электри́чество
9) в знач. прил.; перен. горя́чий, отча́янныйут хатын — отча́янная же́нщина
ут холык — горя́чий хара́ктер
•- ут алу- ут ачу
- ут кабу
- ут корты
- ут кутыры
- ут күршесе
- ут ноктасы
- ут салу
- ут сүндергеч
- ут тавы
- ут ташы
- ут төртү
- ут төртүче
- ут үләне
- ут чаткысы
- ут чыгару
- ут шәүләсе
- ут яктысында
- утка күренү
- утка табынучы
- утка чыдам
- утка чыдамлы
- утка чыдамлы материаллар
- утка чыдамлылык••ут белән су арасында — меж двух огне́й
ут борчасы — шалу́н, непосе́да
ут йоту — си́льно горева́ть, кручи́ниться; кручи́на
ут йөгерү — появле́ние стра́ха, боя́знь
ут өермәсе — о́гненный шквал
ут уйнату — де́лать спо́ро, рабо́тать с огонько́м
күзләре ут чәчә — его́ (её) взгляд пыла́ет огнём
ут чыккан кебек ашыгу — спеши́ть, как на пожа́р
ут чыкканмы әллә? — не на пожа́р ведь?
ут ягып талашу — руга́тельски руга́ться
ут яну — горе́ть пла́менем, пыла́ть
утка бастыру — зада́ть жа́ру, зада́ть пе́рцу
утка керосин сибү — (под)ли́ть ма́сла в ого́нь
утсыз төтен булмый — (посл.) нет ды́ма без огня́; где дым, там и ого́нь
уттан алып суга салу — ( кинуть) из огня́ да в по́лымя
уттан котылу, суга төшү — (попа́сть) из огня́ да в по́лымя
- ут капкандайуттан курыккандай курку — боя́ться как огня́
- ут кебек
- ут күз
- ут күзле
- ут чәчү
- ут чыккан кебек
- утка салу II сущ.; уст.трава́, травяни́стое расте́ние ( встречается в составных названиях растений)- ут агасы -
3 җибәрү
1) посыла́ть/посла́ть, отсыла́ть/отосла́ть, высыла́ть/вы́слать, отправля́ть/отпра́вить; присыла́ть/присла́ть || посы́лка, отсы́лка, вы́сылка, отправле́ние, отпра́вкакемнедер укырга җибәрү — посла́ть ( кого-то) учи́ться
сугышка җибәрү — отпра́вить на войну́
акча җибәрү — высыла́ть де́ньги
2) отпуска́ть/отпусти́ть, распуска́ть/распус-ти́ть || о́тпуск, ро́спускстудентларны каникулга җибәрү — распуска́ть студе́нтов на кани́кулы
3) выдава́ть/вы́дать, броса́ть/бро́сить, отпуска́ть/отпусти́ть || вы́дача, о́тпусктовар җибәрү — отпуска́ть това́р
төзелешкә өстәмә акча җибәрү — отпусти́ть дополни́тельные сре́дства на строи́тельство
4) пуска́ть/пусти́ть, впуска́ть/впусти́ть, пропуска́ть/пропусти́тьтамашачыларны залга җибәрү — впусти́ть зри́телей в зал
кунарга җибәрү — пусти́ть ночева́ть
5) пуска́ть/пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, заводи́ть/завести́, привести́ в де́й́ствие (мотор, прибор, механизм, устройство)6) разг. пуска́ть/пусти́ть, вводи́ть в строй (электростанцию, предприятие, завод)7) вводи́ть, ввести́ || введе́ние, инъе́кциявенага дару җибәрү — ввести́ лека́рство в ве́ну
8) пропуска́ть/пропусти́ть, допуска́ть/допусти́тьхата җибәрү — пропусти́ть оши́бку
төгәлсезлек җибәрү — допуска́ть нето́чность
9) припусти́ть, подпусти́ть ( телёнка к корове)10) уво́лить, освободи́ть, рассчита́тькешене эшеннән җибәрү — уво́лить челове́ка с рабо́ты
11) отпуска́ть/отпусти́ть, развя́зывать/развяза́ть, ослабля́ть/осла́бить (о чём-л. завязанном)каешны җибәрә төшү — отпусти́ть реме́нь
12) диал. расстёгивать/расстегну́ть, отстёгивать/отстегну́ть || растёгивание, отстёгиваниепальто төймәләрен җибәрү — отстёгивать пу́говицы пальто́
13) запуска́ть/запусти́ть, бро́сить с разма́хуташ белән җибәрү — запусти́ть ка́мень
14) спуска́ть/спусти́тьбуадагы суны җибәрү — спусти́ть во́ду из пруда́, вы́пить
15) отпуска́ть, отпусти́ть, отрасти́тьозын мыек җибәрү — отрасти́ть дли́нные усы́
сакал җибәрү — отпусти́ть бо́роду
16) в знач. вспомог.; гл. образует составной гл. со знач.а) быстроты, внезапности или интенсивности действиякычкырып җибәрү — вскри́кнуть
сызгырып җибәрү — засвисте́ть
елап җибәрү — запла́кать
көлеп җибәрү — засмея́ться
ягып җибәрү — затопи́ть ( печку)
• -
4 җылыту
перех.1) греть, погре́ть, согрева́ть/согре́ть, обогрева́ть/обогре́ть, пригре́тькояш җылыта — со́лнце гре́ет
мич ягып бүлмәне җылыту — истопи́ть печь и согре́ть ко́м-нату
2) подогрева́ть/подогре́ть, разогрева́ть/разогре́ть || подогрева́ние, разогрева́ниеаш җылыту — разогре́ть суп
бассейнда су җылыту — подогре́ть во́ду в бассе́йне
3) ота́пливать, утепля́ть/утепли́ть, де́лать, сде́лать бо́лее тёплым (дверь, потолок, свинарник)өйне җылыту — топи́ть дом
бинаны җылыту — ота́пливать помеще́ние
4) безл. тепле́ть, потепле́тьбүген җылыта башлады — сего́дня ста́ло тепле́ть
җылытты — потепле́ло
5) перен. согрева́ть, утеша́ть, ободря́тьҗанны җылыту — согре́ть ду́шу
6) перен.; разг. согрева́ть, дава́ть спиртно́е•- җылытып бетерү
- җылытып җибәрү
- җылытып тору -
5 чытыр-чатыр
сущ.; собир.хво́рост; см. чыбык-чабыкчытыр-чатыр җыеп, учак ягып җибәрү — собра́в хво́рост, разже́чь костёр
-
6 ягу
I перех.1) топи́ть, зата́пливать/затопи́ть, иста́пливать/истопи́ть ||а) то́пкаб) отопи́тельныйягу сезоны — отопи́тельный сезо́н
мичкә ягу — топи́ть печь
2) разг. топи́ть, ота́пливать/отопи́ть || отопле́ние, то́пкабольницаны ягу — отопи́ть больни́цу
мунча ягу — топи́ть ба́ню
3) перен. зажига́ть, заже́чь, воспламеня́ть/воспламени́ть, окрыля́ть/окрыли́ть; поднима́ть/подня́ть дух ( кого) || вдохнове́ние, воодушевле́ниейөрәккә ут ягу — воодушеви́ть, заже́чь се́рдце
•II перех.1) ма́зать, нама́зывать/нама́зать || нама́зываниеипигә май ягу — нама́зать ма́сло на хлеб
булкага икра ягу — нама́зать бу́лку икро́й
2) кра́сить, накра́шивать/накра́сить, ма́зать, нама́зывать/нама́зать || накра́шивание, нама́зываниеиренгә иннек ягу — накра́сить гу́бы пома́дой
биткә грим ягу — ма́зать гри́мом лицо́
3) перен. припи́сывать/приписа́ть (кому-л.; какое-л.) ( предосудительное действие); возводи́ть/возвести́ на кого (обвинение, клевету, ложь и т. п.); обвиня́ть/обвини́ть, оклевета́ть, клевета́ть || припи́сывание, возведе́ние ( напраслины)бәла ягу — возвести́ напра́слину
хезмәттәшенә яла ягу — оклевета́ть сослужи́вца
См. также в других словарях:
кочегарка — Пар казаннарына ягып тору бүлмәсе, гомумән ягып җылыту яки машиналарны пар белән эшләтү системасында ягып тору урыны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җылы — I. и. 1. Кояш нурларыннан, әйбер янудан, химик реакция вакытында һ. б. аерылып чыккан энергия, үз тирәсендәге һавага таралган җылылык. Һава торышының чагыштырмача җылы вакыты җылылар башлану 2. Җылылык (1) 3. Җылылык (2) , җылы булу дәрәҗәсе 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әләк — 1. Берәүне нәрсә өчен дә булса гаепле санап, еш кына яла ягып, аның өстеннән власть вәкилләренә яки башлыкларга һ. б. җиткерелгән яшертен сүз, хәбәр, донос 2. Берәр нәрсә яки нин. б. эш тур. кемгә дә булса җиткерелгән сүз әләк кеше үтерер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баллану — 1. Баллылану, татлылану 2. күч. Төчеләнү, куштанлану 3. Бал белән тулу (умарта тур.). БАЛЛАП – рәв. 1. Бал ягып, бал кушып, бал белән 2. күч. Төчеләнеп, татлы тел белән 3. Бал җыеп, бал биреп (умарталар тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дучмак — Түгәрәкләп җәйгән камыр өстенә изгән бәрәңге, эремчек һ. б. нәрсә ягып пешерелгән таба ашы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
катлама — Өстенә май, шикәр, мәк кебек тәмләткечләр ягып, кат кат бөкләнгән төче камыр җәймәсеннән пешерелгән ашамлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пасквиль — Яла ягып язылган язу. Шундый әсәр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пәхләвә — Алты җиде кат куелган вак, юка төче камыр җәемнәре арасына шикәр комы катнаштырып төелгән кузы төше сибеп һәм соңгы катлам өстенә бал ягып пешерелгән ашамлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пица — Өстенә ит, сыр, яшелчә, гөмбә кисәкләре кушылган соус ягып пешерелгән көлчә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
радиатор — 1. Моторны су яки һава ярдәмендә суыта торган прибор 2. Үзәктән ягып җылыту системасында: йортларны җылыту өчен эчендә кайнар су яки пар хәрәкәт иткән торбалардан торган җайланма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
самавыр — Чәй кайнаткыч: үзәктәге утлыгына күмер ягып кайната торган, чиләк сыман ябык металл савыт. Шундый формада эшләнгән электрлы чәй кайнаткыч электр самавыры. САМАВЫР ЯҢАРТУ – Сүнгән һәм суына башлаган самавырны кайнарлау яки яңадан кайнату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
